[ Dự thảo Thông tư] – Tích cực đối với mục tiêu nâng hạng thị trường

Tập trung vào giải pháp cho vấn đề về ký quỹ trước khi giao dịch

Dự thảo Thông tư sửa đổi và bổ sung cho 4 Thông tư hiện tại, trong đó 3 Thông tư số 119, 120 và 121 – do Bộ Tài chính ban hành năm 2020 – quy định một số điều liên quan đến việc ký quỹ trước khi giao dịch và Thông tư 96 (Bộ Tài chính ban hành năm 2020) quy định về công bố thông tin trên thị trường chứng khoán. HSC tóm tắt Dự thảo Thông tư này trong Bảng 1-2.

Theo đó, giải pháp đề xuất là cho phép các công ty chứng khoán có đủ năng lực cung cấp dịch vụ không cần ký quỹ cho nhà đầu tư tổ chức nước ngoài. Cụ thể, nhà đầu tư không cần ký quỹ 100% tiền trước khi đặt lệnh mua cổ phiếu. Thay vào đó, nhà đầu tư nước ngoài phải có đủ tiền trên tài khoản để thanh toán cho các giao dịch mua chứng khoán trước ngày thành viên lưu ký xác nhận kết quả giao dịch chứng khoán với Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam.

Các công ty chứng khoán: Các quyền và nghĩa vụ chính

• Công ty chứng khoán được phép nhận lệnh giao dịch mua chứng khoán của khách hàng là nhà đầu tư tổ chức nước ngoài khi tài khoản của khách hàng không đủ 100% giá trị lệnh đặt.
• Trong trường hợp nhà đầu tư tổ chức nước ngoài không đủ tiền thanh toán vào ngày giao dịch hoàn tất, công ty chứng khoán nơi nhà đầu tư đặt lệnh chịu trách nhiệm thanh toán đối với phần tiền thiếu hụt. Công ty chứng khoán có thể thực hiện lệnh bán chứng khoán ngay khi chứng khoán về tài khoản tự doanh.
• Công ty chứng khoán xác định mức ký quỹ dựa trên đánh giá năng lực của khách hàng.
• Công ty chứng khoán thông báo cho Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam về việc nhà đầu tư nước ngoài không đủ tiền thanh toán giao dịch chứng khoán và thông tin giao dịch liên quan đến nghĩa vụ thanh toán.
• Trường hợp nhà đầu tư tổ chức nước ngoài không thực hiện nghĩa vụ thanh toán theo quy định pháp luật hoặc theo hợp đồng với công ty chứng khoán, công ty chứng khoán nơi nhà đầu tư nước ngoài thực hiện đặt lệnh giao dịch phải báo cáo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Sở giao dịch chứng khoán về giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài trong thời hạn 24 giờ, kể từ thời điểm hoàn tất việc thanh toán giao dịch thiếu tiền.

Đánh giá của HSC

HSC đưa ra một số điểm đáng lưu ý như sau:

• Theo các cơ quan chức năng, chỉ những công ty chứng khoán có tiềm lực tài chính mạnh và có thể đáp ứng được những điều kiện nhất định về thanh toán, giao dịch, … mới đủ điều kiện cung cấp dịch vụ không ký quỹ. Mặc dù Dự thảo Thông tư không cung cấp thông tin chi tiết về các tiêu chí này, nhưng HSC kỳ vọng chỉ những công ty chứng khoán hàng đầu (dựa trên quy mô tài sản và vốn CSH, tỷ lệ nợ và thị phần) mới đủ điều kiện đáp ứng các tiêu chí này; các công ty chứng khoán đã có nền tảng khách hàng tổ chức nước ngoài mạnh sẽ hưởng lợi nhiều nhất.
• Mặc dù khả năng nhà đầu tư tổ chức nước ngoài không thể hoàn thành nghĩa vụ thanh toán là tương đối thấp nhưng việc phải thực hiện nghĩa vụ thanh toán trong trường hợp các tổ chức này không đủ tiền mặt sẽ làm gia tăng rủi ro hoạt động của các công ty chứng khoán. Do đó, các công ty chứng khoán nhiều khả năng sẽ chỉ cung cấp dịch vụ cho những khách hàng hàng đầu trong giai đoạn đầu áp dụng quy định.
• Dự thảo không quy định tỷ lệ tối đa (quy mô tương đối) giữa giá trị lệnh đặt không ký quỹ trên tổng giá trị danh mục (NAV) của nhà đầu tư. Tỷ lệ này phụ thuộc vào riêng từng hợp động thỏa thuận giữa các công ty chứng khoán và khách hàng.
• Phương án xử lý đối với các giao dịch thất bại đã được đề cập nhưng chưa được quy định cụ thể trong dự thảo này và có thể sẽ cần được xây dựng chi tiết hơn để có thể ứng dụng trong thực tiễn.